امیر سامان مولوی تبریزی
 کارشناس انرژی

گذار انرژی، مفهوم به اصطلاح نویی است که دنیا نسبت به عملیاتی شدن آن در تکاپوست. در روزهایی که شهرها با انتشار آلایندگی ناشی از احتراق سوخت های فسیلی مواجه اند و جامعه جهانی نیز با چالش افزایش گازهای گلخانه ای روبروست، تنها راه حل رفع این چالش و یافتن راه حلی در جهت کمتر کردن انتشار گازهای گلخانه ای و کاهش تبعات چالش برانگیز زیست محیطی، روی آوردن به رویکرد گذار انرژی است. شاید این گذار انرژی برای کشورهایی که دارنده سوخت فسیلی  ومنابع هیدروکربوری مانند ایران هستند مشکل ساز باشد اما کشورهایی که منابع هیدروکربوری نداشته اند و سوخت و انرژی مورد نیازشان را از منابع طبیعی و انرژی های تجدیدپذیر تامین می کردند قطعا رشد و رسیدن به اجماع جهانی برای آن ها آسوده تر خواهد بود اما برای کشور ما که سالیان سال، ساختارهای اقتصادی و مصرف بر مبنای انرژی آن فسیلی بوده، این تغییر رویکرد نیازمند برنامه ریزی و ورود تدریجی به استفاده از انرژی پاک و تحقق گذار انرژی است.
انرژی های تجدیدپذیر که در نتیجه استفاده از منابع در دسترسِ طبیعت حاصل می شوند و تا دنیا دنیاست این انرژی ها در دسترس است و به اتمام هم نمی رسد، ما را در دستیابی به رویکرد گذار انرژی نزدیک تر می کنند. به عبارتی، توسعه انرژی های تجدیدپذیر علاوه بر جبران ناترازی برق، جایگزین و یا مکمل مناسبی برای سوخت های فسیلی هستند. سوخت فسیلی که در نتیجه احتراق، آلایندگی زیست محیطی و گازهای گلخانه ای را افزایش می دهد.
در این سال ها نگرانی های جهانی بر تغییرات اقلیمی کم نبود که افزایش گازهای گلخانه ای هم به این نگرانی افزود. در نتیجه آن از دهه 1990 تا به امروز کشورها با برگزاری نشست های متعدد سعی در بستر سازی و مواجهه با تغییرات اقلیمی و گازهای گلخانه ای برآمدند و به نتایج قابل قبولی نیز در توسعه انرژی های تجدیدپذیر رسیدند.
 
کشور ما ایران نیز می بایست به سرعت در توسعه انرژی های تجدیدپذیر گام بردارد. البته موضوع ناترازی برق و دستیابی ایران به برق بیشتر برای مصارف مورد نیاز، ناخوداگاه ما را به سمت توسعه انرژی های تجدیدپذیر هدایت کرده است. چون تولید برق از انرژی فسیلی نیازمند زمان و سرمایه گذاری های بیشتری است و اگر همین امروز سرمایه گذاری در آن صورت گیرد 4 تا 5 سال آینده جواب می دهد و اگر متکی به تولید برق فسیلی باشیم تنها شکاف ناترازی را برایمان بیشتر و بیشتر می کند. اما بر اساس اظهارات مدیران سازمان بهره‌وری انرژی تجدیدپذیر ایران ( ساتبا)، احداث نیروگاه خورشیدی تا بهره برداری 4 تا 5 ماه زمان می برد و می تواند کشور را از داشتن برق مورد نیاز بهره مند کند. لذا این رشد تاکنون علی رغم چالش های موجود قابل توجه بوده و رشد تجدیدپذیرها از ابتدای سالجاری نیم درصد نسبت به کل تولید انرژی کشور بوده است. بر اساس آخرین آمار ساتبا، تولید برق از تجدیدپذیرها منهای برق آبی ها در حدود 2 درصد است درحالیکه در سال 1403 این رقم معادل 1.5 درصد بوده است و اکنون ظرفیت برق تجدیدپذیرها در کشور 1800 مگاوات است.
 
 
 

پرواضح است که تا رسیدن به ارقام  قابل توجه در تولید برق از تجدیدپذیرها فاصله بسیار زیاد است و لازم است موانع از سر راه برداشته شود. برق، پایه و زیرساخت هر فعالیت اقتصادی است و این موضوع جهانی است بویژه که دنیا درنظر دارد ظرف چند سال آینده انرژی مورد نیاز را از طریق برق تامین کند و کلیه امور از طریق انرژی برق محقق خواهد شد؛ از این رو برای کشور ما که زیرساخت انرژی آن بر پایه سوخت فسیلی است لازم است نسبت به این تغییر گذار، برنامه ریزی جامعی داشته باشد و به نظر می رسد برنامه ریزی برای گذار انرژی نیازمند یک نهاد فراحاکمیتی است تا بتواند با تمرکز بیشتری این مهم را دنبال کند و این کار شدنی است.
اگر چند سال پیش نسبت به توسعه تجدیدپذیرها حرفی به میان می آمد و یا حتی الزام به گذار انرژی را مطرح می کردیم خیلی نمی توانستیم نتیجه بگیریم اما با رویکردی که حوزه انرژی کشور به توسعه انرژی های تجدیدپذیر گرفته است می توان گفت که پیاده سازی گذار انرژی برای ما در دسترس تر است. پس اهمیت گذار انرژی را با توسعه تجدیدپذیرها دنبال کنیم و سرمایه گذاری ها را حداقل برای چند سالی به این سمت هدایت کنیم. میزان 2 درصد انرژی تجدیدپذیر از کل تولید انرژی در کشور رقم بسیار اندکی است و برای ما که باید در اجماع جهانی گذار انرژی بپیوندیم می بایست به توسعه و رشد این بخش از انرژی گام برداریم و با مساعدت سعی کنیم گلوگاه های موجود را شناسایی و در صدد رفع آن ها برآییم؛ زیرا این گلوگاه ها به هر میزان حل نشده باقی بمانند ما را نسبت به توسعه تجدیدپذیرها در عقب نگه می دارند، درحالیکه جهان به سرعت در حال پیشرفت است و توسعه این انرژی را سرلوحه رشد و توسعه خود قرار داده است و چه بسا ما که به این آگاهی توسعه رسیده ایم پس بیاییم موانع را هم از سر راه برداریم و کمک کنیم که ابتدا به توسعه تجدیدپذیرها و سپس سیاست گذارانرژی را دنبال کنیم.